Καισάρεια Φιλίππου (Πανειάς, αγγλιστί "Banias"): Μια ελληνική πόλη στην Παλαιστίνη! Μία από τις πολλές ελληνικές πόλεις της Παλαιστίνης! Η μόνη ελληνική πόλη που επισκέπτηκε ο Χριστός!

http://nikitidis.blogspot.com/2008/02/blog-post.html

ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΗΤΙΔΗΣ

Δημοσιευμενα ρεπορταζ και αρθρα

Τρίτη, 12 Φεβρουαρίου 2008

Καισάρεια: Μια ελληνική πόλη στα υψίπεδα του Γκολάν

 Η μόνη ελληνική πόλη που επισκέπτηκε ο Χριστός!

ΗΚαισάρεια του Φιλίππου είναι η μοναδική αρχαία ελληνική πόλη, την οποία επισκέφθηκεκαι δίδαξε ο Χριστός. Οι σχετικές διηγήσεις αναφέρονται στα ευαγγελικά κείμενα του Ματθαίου, του Μάρκουκαι του Λουκά.


Σ΄ αυτήν την σπουδαία αρχαία πόλη, που βρίσκεται δίπλα στις πηγές του ποταμού Ιορδάνη στο σημερινό βορειοανατολικό Ισραήλ, διενεργεί ανασκαφικές έρευνες η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπεύθυνος του προγράμματος είναι ο καθηγητής Ηλίας Οικονόμουκαι υπεύθυνος της αποστολής στο Ισραήλ ο επίκουρος καθηγητής Νικόλαος Ολυμπίου.


Ανκαι όλες οι ακτές της Μεσογείουκαι του Εύξεινου Πόντου, μαζί με τις ενδοχώρες τους, είναι κατάφορτες από ελληνικά μνημεία, η Ελλάδα απουσιάζει παντελώς από τις αρχαιολογικές έρευνες. Η ανασκαφή στηνΚαισάρεια του Φιλίππου είναι μία από τις ελάχιστες έρευνες, στις οποίες συμμετέχει ελληνικός φορέας. Αξίζει όχι μόνο τα συγχαρητήριά όλων μας αλλάκαι την ενίσχυση από τους αρμόδιους δημόσιουςκαι ιδιωτικούς φορείς η αρχαιολογική έρευνα της Θεολογικής Σχολήςκαι του καθηγητή Ν. Ολυμπίου.


Οι συστηματικές ανασκαφές στηνΚαισάρεια (Πανειάδα) άρχισαν το 1988, υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Ισραήλ, στην οποία προίσταται ένας Έλληνας αρχαιολόγος, ο Β. Τζαφέρης. Από το 1990 συμμετέχει στην έρευνα (μαζί με αμερικανικά πανεπιστήμιακαι κολέγια)και η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.


«Πρόκειται για μία ελληνική πόλη, που έχει τον αντίστοιχο σχεδιασμό με όλα τα κοινωνικά, λατρευτικάκαι πολιτιστικά ιδρύματα, όπως γυμνάσια, θέατρα, νυμφαίακαι αγορά. Οι κάτοικοι της ήταν Έλληνες ή ελληνόφωνοι Ιτουραίοικαι Φοίνικες», μας πληροφορεί ο καθηγητής Ν. Ολυμπίου.


Η έρευνα έχει κλείσει 12 αρχαιολογικές περιόδους με αποτέλεσμα η περιοχή να εξελιχθεί στην σπουδαιότερη ανασκαφή στο κράτος του Ισραήλ. Έχουν αποκαλυφθεί το ιερό του Πανός, λατρευτικοί χώροι, επιγραφές (όλες ελληνικές), το ανάκτορο, ένα ρωμαϊκό αψιδωτό κτίριο, η αγορά (Forum), μία χριστιανική βασιλικήκαι πλήθος άλλων κτιρίων διαφόρων περιόδων.
Η συμμετοχή στην αρχαιολογική έρευνα της Θεολογικής Σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών όχι μόνο πιστοποιεί τις εξαιρετικές σχέσεις που έχουμε με τους φίλους Ισραηλινούς αλλά δείχνει τον δρόμοκαι σε άλλους ελληνικούς φορείς για συμμετοχή σε παρόμοιες έρευνες σε χώρες με ελληνικά μνημεία.


Επανερχόμαστε στηνΚαισάρεια. Με το όνομα αυτό υπάρχουν αρκετές πόλεις. Πρόκειται για παλαιότερους ή νεώτερους οικισμούς, που στην ρωμαϊκή εποχή πήραν το όνομα αυτό προς τιμήν του Καίσαρα. Η πιο γνωστή σε μας σήμερα είναι ηΚαισάρεια της Καππαδοκίας, πατρίδα του Αγίου Βασιλείου. Μία άλλη πολύ σημαντική, βρίσκεται κι αυτή στο Ισραήλ. Πρόκειται για την ΠαράλιαΚαισάρεια (Caesaria Maritima) για την οποία ο καθηγητής Νικόλαος Π. Ολυμπίου σημειώνει:


«ΗΚαισάρεια της Μεσογείου, πόλη ελληνικότατη, βρισκόταν στο δυτικό άκρο της πεδιάδας Σαρώνκαι στο μέσον περίπου της μεταξύ της Χάϊφακαι του Τελ Αβίβ παραλιακής ακτής. Αρχικά ονομαζόταν «πύργος του Στράτωνος», καθότι το πρώτο κτίσμα «ιδρυθέν υπό του Στράτωνος, ός εξ Ελλάδος αναστάς γέγονεν αυτής οικιστής». Αργότερα διευρύνθηκεκαι εξωραίστηκε από τον Ηρώδη τον Μέγα (13 π.Χ.)και μετονομάστηκε, προς τιμήν του Καίσαρος Αυγούστου,Καισάρεια. Στη συνέχεια κατέστη η πρωτεύουσα ολόκληρης της Παλαιστίνης, ενώ κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ολόκληρη η Παλαιστίνη, μηδέκαι αυτής της Ιερουσαλήμ εξαιρουμένης (μέχρι τον 5ο αιώνα) εξηρτάτο εκκλησιαστικώς από τηνΚαισάρεια».


Η παραλιακήΚαισάρεια, της οποίας ένα τμήμα βρίσκεται μέσα στην θάλασσα, ανασκάπτεται κι έχει αποδώσει εντυπωσιακά ευρήματα. Εντυπωσιακότερη όμως για την αρχαιοελληνική παρουσία στην Μέση Ανατολή αποδεικνύεται ηΚαισάρεια του Φιλίππου.


Αυτή η μεσογειακήΚαισάρεια του Φιλίππου βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του Ισραήλ, στους πρόποδες του όρους «Ερμών»και δίπλα ακριβώς στις πηγές του ποταμού Ιορδάνη. Η θέση της (στα σημερινά υψίπεδα του Γκολάν) είναι στρατηγικότατη, γιατί από εκεί διέρχεται η μοναδική φυσική διάβαση που οδηγεί από το Ισραήλ στην Συρίακαι γιατί ελέγχει τα εκατέρωθεν πεδινά μέρη.


Πριν οικοδομηθεί η πόλη, η περιοχή ήταν γνωστή με την ονομασία Πανειάς, προς τιμήν του θεού Πάνα, η λατρεία του οποίου γινόταν σ΄ ένα σπήλαιο, πάνω ακριβώς από τις πηγές του Ιορδάνη.


Η λατρεία του τραγοπόδαρου θεού Πάνα είναι φυσικά ελληνικότατηκαι συνδέεται με την πανάρχαια Αρκαδία. Είναι εντυπωσιακό ολόκληρη η περιοχή των πηγών του Ιορδάνη, ψηλά στα υψίπεδα του Γκολάν, να είναι γεμάτη μόνο με ελληνικές επιγραφές, σαν κι αυτήν:
«Την Δε θεάν ανέθηκε Φιλευήχω Διοπανί Ουίκτωρ ρητήρ Λυσιμάχοιο γόνος.» (Αυτή εδώ την θεά αφιέρωσε στον φιλάκοο Διοπάνα ο ιερέας Βίκτωρ ο γιος του Λυσιμάχου.)


Η ιερή περιοχή Πανειάς στο σημερινό βορειανατολικό Ισραήλ, γνώρισε μεγάλη δραστηριότητα από την πρώιμη ελληνιστική εποχή. Επί εποχής Ηρώδη του Μεγάλου (34 - 4 π.Χ.), οι λατρείες επεκτάθηκαν, χτίστηκαν ναοίκαι η Πανειάς γνώρισε μεγάλη ακμή.


Μετά τον θάνατο του Ηρώδη η Πανειάς παραχωρήθηκε στον γιο του Φίλιππο (4 π.Χ. - 34 μ.Χ.), ο οποίος έκτισε κοντά στις πηγές του Ιορδάνη πόλη, που την ονόμασεΚαισάρεια, προς τιμήν του προστάτη της οικογένειάς του Καίσαρα (το 3 π.Χ.).


Πρόκειται, δηλαδή, για μία ελληνική πόλη που ιδρύθηκεκαι αναπτύχθηκε ακριβώς στα χρόνια του Χριστού.


Κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα ήταν το σπουδαιότερο πολιτικόκαι θρησκευτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Τα νομίσματά της φέρουν την ελληνική επιγραφή «Καισάρεια σεβαστή ιεράκαι άσυλος υπό Πάνειο».


Στις αρχές του 4ου αιώνα, ο χριστιανισμός είχε εδραιωθεί στηνΚαισάρεια. Λειτουργούσε η «Επισκοπή Πανεάδος», με πρώτο γνωστό επίσκοπο τον Φιλόκαλο, ο οποίος παρέστηκαι στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ.


Μετά την αραβική κυριαρχία (7ος - 8ος αιώνας) ηΚαισάρεια παρήκμασε αλλά διατήρησε παραφθαρμένο το πανάρχαιο όνομα της ως «Μπανιάς».


Σήμερακαι μετά την έναρξη της αρχαιολογικής έρευνας, όχι μόνο οι επιστήμονες αλλάκαι οι κάτοικοι της περιοχής την αποκαλούν με το πανάρχαιο όνομά της:


Πανειάς...




Η επίσκεψη του Χριστού


Η επίσκεψη του Χριστού στην ελληνικήΚαισάρεια αποτελεί ένα σπουδαίο γεγονός. Κατά την διάρκεια της ο Πέτρος ομολόγησε την πίστη του στον «Υιό του Θεού του ζώντος». Η παραμονή του Χριστού στην περιοχή συνδέεται επίσης με την Μεταμόρφωσηκαι τα Αγια Πάθη.


Στην ελληνικήΚαισάρεια φαίνεται ότι έγινε η προετοιμασία, πριν την κάθοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμακαι την πορεία του προς την Σταύρωση. Η πληρέστερη αναφορά γίνεται από τον Ματθαίοκαι αρχίζει ως εξής:


«Ελθών δε ο Ιησούς εις τα μέρηΚαισαρείας του Φιλίππου ηρώτα τους μαθητάς αυτού λέγων: τίνα λέγουσιν οι άνθρωποι είναι τον υιόν του ανθρώπου; Οι δε είπον: οι μεν τον Ιωάννην τον Βαπτιστήν, άλλοι δε Ηλίαν, έτερος δε Ιερεμίαν ή ένα των προφητών. Λέγει αυτοίς: Υμείς δε τίνα με λέγετε είναι; Αποκριθείς δε Σίμων Πέτρος είπεν: συ εί Χριστός ο Υιός του Θεού ζώντος...»


Σχετικά με την Μεταμόρφωση ο καθηγητής Ν. Ολυμπίου σημειώνει:


«Η χριστιανική παράδοση από τους αρχαιοτάτους χρόνους δέχεται ότι η Μεταμόρφωση του κυρίου έλαβε χώρα στο όρος Θαβώρ. Παρά ταύτα αρκετοί από τους νεώτερους ερευνητές θεωρούν πιθανότερο ότι ο Κύριος μεταμορφώθηκε στο όρος Ερμών, που καλείταικαι Πάνειον,και βρίσκεται κοντά στηνΚαισάρεια (Πανειάδα). Η διαφοροποίηση αυτή οφείλεται στη μεγάλη απόσταση που χωρίζει το όρος Θαβώρ από τηνΚαισάρεια του Φιλίππου. Πράγματι, είναι αδύνατο να καλυφθεί η απόσταση αυτή σε διάστημα μίας μόνον ημέρας αφού, όπως μας πληροφορεί ο ευαγγελιστής Λουκάς, ο Χριστόςκαι οι τρεις μαθητές του κατέβηκαν από το όρος την αμέσως επόμενη ημέρα. Σε συνάφεια με την εκδοχή αυτή θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ο Ιησούς ήθελε προφανώς να καθαγιάσεικαι την περιοχή αυτή, στην οποία μέχρι τότε ετελείτο η παγανιστική λατρεία».
 Δημοσιεύθηκε το 1998 στον "Αδέσμευτο Τύπο"