Του Αλέξανδρου
Κολόμβου, CRC, ΜΑ, MPS, MA
Τέως Γεν. Γραμμ-Διευθ.
Τεχνολογίας
Συλλόγου Ελλήνων
Εκπαιδευτικών "Προμηθέας"
Υποψηφίου Διδάκτορος
Παιδαγωγικών και
Εκπαιδευτικής
Ψυχολογίας του California Coast University
Οι απόψεις μου για την
Ομογενειακή Παιδεία στο Ερωτηματολόγιο της Μεταπτυχιακής Διατριβής της
εξαιρέτου συναδέλφου εκπαιδευτικού και τότε βοηθού Γραμματέως, νυν προέδρου στον Σύλλογο
Ελλήνων Εκπαιδευτικών "Προμηθέας" κ. Μερόπης Κυριάκου:
(Σημείωση: το κείμενο
αυτό γράφτηκε περίπου το 2013.
Διευθυντής του Γραφείου Ελληνικής Παιδεάις της Αρχιεπισκοπής Αμερικής ήταν
ο φυσικός Γιάννης Ευθυμιόπουλος, όπου ο αδελφός του είχε μνηστή του την αδελφή
του τότε Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημητρίου ενώ διευθύντρια του γραφείου Παιδείας
της Αμέσου Αρχιεπισκοπικής Περιφέρειας ήταν τότε η Μαρία Μακεδών)
.................................................................................................
1. Ποίος ήταν και ποίος πιστεύετε πως είναι πλέον ο ρόλος της ελληνικής παιδείας στην Αμερική;
Παλαιότερα και συγκεκριμένα μέχρι την δεκαετία του ‘90, τα παιδιά των Ομογενών διδάσκονταν τα ίδια σχολικά βιβλία με αυτά που διδάσκονταν και τα παιδιά στην Ελλάδα, αυτά του ΟΑΕΔ («του Οργανισμού», όπως συνήθως λέμε). Μάλιστα, στις βιβλιοθήκες πολλών ελληνικών σχολείων υπήρχαν και βιβλία από την Κύπρο ενώ παράλληλα και βιβλία διαφόρων οργανισμών που είχαν μέχρι και ελληνοαμερικανική ιστορία και ιστορία της Κύπρου. Σήμερα όμως, με την επικράτηση της αγγλικής γλώσσας στις οικογένειες των Ομογενών, ακόμα κι όταν οι γονείς είναι μετανάστες με ελάχιστη γνώση αγγλικών, μιλάμε πλέον για ελληνοαμερικανική ταυτότητα και τα ελληνικά πλέον διδάσκονται όχι ως πρώτη γλώσσα όπως πριν, αλλά ως δεύτερη, ακόμη και ξένη! Παρόλα αυτά, ο ρόλος του δασκάλου των ελληνικών παραμένει κάτι παραπάνω από γλωσσοδιδακτικός.
Δεν είναι δε τυχαίο ότι σε ορισμένα σχολεία, λέγονται δάσκαλοι ελληνικών σπουδών και όχι απλώς ελληνικών. Αυτό απαντάται κυρίως σε ημερήσια σχολεία, όπου τα ελληνικά γίνονται σε καθημερινή βάση και υπάρχει περιθώριο για τη διδασκαλία της ιστορίας, της γεωγραφίας και των θρησκευτικών καθώς και επετειακά και εορταστικά μαθήματα με στοιχεία πατριδογνωσίας και λαογραφίας (π.χ. ήθη και έθιμα του Δωδεκάορτου, Καθαρά Δευτέρα/Κούλουμα, Αποκριές, ήθη και έθιμα του Πάσχα, κτλ.). Όμως, και τα παιδιά και οι γονείς αδιαφορούν όλο και περισσότερο και εντείνονται τα προβλήματα της Αρχιεπισκοπής σε συνδυασμό και με την αδιαφορία των σχολικών κοινοτήτων και ενοριών και την τάση που παρατηρείται τελευταία να επινοικιάζονται ή ακόμη και να πωλούνται σχολικά κτήρια των κατά τόπους ενοριών σε αμερικανικά δημόσια σχολεία και Charter Schools καθώς και σε άλλους οργανισμούς άσχετους με την εκπαίδευση. Έτσι, τείνουν να εκλείψουν τα ημερήσια ελληνικά σχολεία, μειώνονται οι ώρες στα απογευματινά και πολλοί γονείς φέρνουν τα παιδιά τους μόνο για φύλαξη (babysitting)! Οι δε δάσκαλοι είναι σκανδαλωδώς χαμηλόμισθοι και χωρίς σύνταξη και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε αντίθεση με τους ιερείς. Γι' αυτό και ο Σύλλογος Ελλήνων Εκπαιδευτικών "Προμηθέας" με έδρα του την Αστόρια της Νέας Υόρκης (www.greekteachersprometheus.org) αγωνίζεται για την ίδρυση Συνταξιοδοτικού Ταμείου των δασκάλων των ελληνικών και μάχεται για τα δικαιώματα τους που τόσο βάναυσα καταπατούνται!
Επομένως, ο ρόλος του δασκάλου των ελληνικών, από ρόλο εθνικής σημασίας, αποκτά στην καλύτερη περίπτωση ρόλο δασκάλου ξένων γλωσσών (π.χ. Charter Schools) ή ακόμα και παιδοκόμου. Κάτι τέτοιο παρατηρείται στα απογευματινά και τα Σαββατιανά και ειδικά στο Long Island και Upstate, δηλ. στην περιφέρεια, όπου παρατηρούνται περισσότερα κρούσματα αφομοίωσης, κοινοτικοί παράγοντες και ιερείς δεν γνωρίζουν καλά ελληνικά και δεν έχουν ελληνική παιδεία με την ευρύτερη έννοια. Αυτό δυστυχώς ισχύει ακόμη και για δασκάλους των ελληνικών που δεν είναι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί με άδειες και πτυχία και πολλοί από αυτούς είναι δεύτερης και τρίτης γενιάς και συνεπώς δεν γνωρίζουν καλά ελληνικά, αλλά και τα κίνητρα τους να κάνουν αυτή τη δουλειά είναι συχνά βιοποριστικά! Εκεί πλέον ο ρόλος του δασκάλου είναι να φέρει το παιδί σε επαφή με την ελληνοαμερικανική κοινότητα που πλαισιώνεται γύρω από την εκκλησία. Συχνά αυτές οι εκκλησίες έχουν Ποίμνιο αγγλόφωνο, μερικοί από αυτούς πηγαίνουν και σε προτεστάντικες ή καθολικές εκκλησίες, έχουν συνάψει μεικτούς γάμους και η γλώσσα συχνά των λειτουργικών κειμένων και του κηρύγματος είναι η αγγλική καθώς επίσης συχνά κυριαρχούν δυτικότροπες χορωδίες με δυτικού τύπου εκκλησιαστική μουσική, με αρκετούς ύμνους στα αγγλικά και το κατηχητικό σχολείο γίνεται στα αγγλικά. Πολλές φορές, μέρος των μαθημάτων στο ελληνικό σχολείο που αφορούν τα θρησκευτικά ή πολιτιστικά στοιχεία, γίνονται στα αγγλικά και το ίδιο ακόμα και σε μεγάλες ενορίες της Πόλεως της Νέας Υόρκης (π.χ. Καθεδρικός Αγίας Τριάδας, όπου τα θρησκευτικά και οι σχολικές εορτές γίνονται στα αγγλικά!)
Μιλάμε πλέον για ελληνοαμερικανική ταυτότητα που ο πυρήνας της είναι αμερικανικός και ό,τι ελληνικό δυστυχώς παραμένει προσυνειδητή (πότε υποσεινήδητη και πότε συνειδητή) συναισθηματική ανάγκη για σύνδεση με τις ρίζες και κυρίως με τις παιδικές αναμνήσεις των γονιών, του παππού και της γιαγιάς και την ανάγκη του να ανήκει κανείς σε κάποια κοινότητα που θα του δίνει την δυνατότητα να ξεφεύγει από την ρουτίνα του αμερικανικού κατεστημένου, του melting pot όπου ο,τιδήποτε εθνοτικό, δηλ. το μοντέλο του πολυπολιτισμικού μωσαϊκού υποβόσκει πίσω από την επίπλαστη μαγική εικόνα του ενιαίου αμερικανικού υπερπατριωτισμού του οποίου κύρια συστατικά είναι η αμερικανική προφορά, η τυποποιημένη αμερικανική διάλεκτος της αγγλικής και η δημοφιλής αμερικανική κουλτούρα που προάγουν τα ΜΜΕ, το marketing και ο καταναλωτισμός.
2. Πόσο σημαντική θεωρείτε ότι είναι η διατήρηση της;
Αν θέλουμε να μιλάμε για ελληνισμό της Αμερικής θα πρέπει να διατηρηθεί και η ελληνική παιδεία. Διαφορετικά, η ελληνική παροικία των Η.Π.Α. κινδυνεύει άμεσα από αφομοίωση.
3. Ποία η άποψη σας σχετικά με την διαμόρφωση ή διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας μέσα από τα ελληνικά σχολεία της Αμερικής; Υφίσταται κάτι τέτοιο;
Ο Ηρόδοτος έχει ορίσει την εθνική ταυτότητα ως το όμαιμον (κοινό αίμα: σωματικός φαινότυπος, δηλ. φυσιογνωμία/χαρακτηριστικά προσώπου και σώματος και κυρίως ο γονότυπος/DNA), το ομόγλωσσον, το ομόθρησκον και το ομότροπον (ήθη-έθιμα, τρόπος ζωής και τρόπος σκέψης, στην ουσία νοοτροπία, παιδεία και πολιτισμός). Το όμαιμον τείνει πλέον να χαθεί λόγω των μεικτών γάμων.
Επίσης, με τα ιδεολογήματα του πολυπολιτισμού και του melting pot που μοιάζουν αντίθετα, αλλά στην πράξη έχουν την ίδια κατάληξη, την αφομοίωση, είναι ταμπού να μιλήσει κανείς για καθαρό αίμα, ακόμη και στην Ελλάδα ή με πιο αργά αλλά σταθερά βήματα ακόμα και στην Κύπρο που τηρεί τις παραδόσεις πολύ περισσότερο από πολλά μέρη της Ελλάδας. Άλλωστε τα περί καθαρού αίματος και καθαρότητας της φυλής για πολλούς παραπέμπουν σε ακροδεξιές κορώνες και ατζέντες και λαμβάνει διαστάσεις πολιτικής ιδεολογίας (purism).
Η δε Αρχιεπισκοπή που συχνά έχει πελατειακές σχέσεις με το Ποίμνιο της και γαντζωμένη πάντα στο άρμα του Οικουμενισμού (π.χ. stewardship-διακονία με την στρεβλή της όμως έννοια, αυτή του “social club membership/donations”, σίγουρα όχι με την έννοια της Αποστολικής Διακονίας…) προωθεί τους μεικτούς γάμους. Συνεπώς, χάνεται και το όμαιμον και το ομόγλωσσον και το ομότροπον. Χάνεται όμως και το ομόθρησκον καθώς η Αρχιεπισκοπή προσπαθεί να διευρύνει το...πελατολόγιο της με διεύρυνση προς την ευρύτερη αμερικανική κοινωνία όχι ως Ελληνορθόδοξη Εκκλησία, αλλά ως Αμερικανική Ορθόδοξη Εκκλησία, αφού βλέπει τα ελληνικά και τη βυζαντινή παράδοση ως εμπόδιο στην διεύρυνση αυτή. Ο σκοπός της δήθεν ιεραποστολής όμως είναι περισσότερο ο προσηλυτισμός, όχι τόσο με την θρησκευτική έννοια όσο με την έννοια του marketing. Κι αυτό γιατί οι νεοφώτιστοι δεν φωτίζονται όντως ως κατηχούμενοι με τα φώτα και τα νάματα της ελληνορθοδόξου παιδείας, καθώς δεν γίνεται ούτε πια Λειτουργία των Κατηχουμένων, ούτε υποχρεώνονται να πάνε σε ελληνικό σχολείο για ενήλικες και να μάθουν ελληνικά ενώ πολλές φορές εξακολουθούν παράλληλα με τις ορθόδοξες, να πηγαίνουν και σε προτεστάντικες και ρωμαιοκαθολικές εκκλησίες. Τότε όμως δεν μιλάμε για Ορθοδοξία, αλλά για εκλεκτισμό ή συγκριτισμό.
Οι δε νεοφερμένοι Έλληνες, το νέο κύμα μεταναστών, κυρίως νέοι και μορφωμένοι, έχουν κυρίως ατομικούς στόχους, κυνηγούν ένα ανανεωμένο αμερικανικό όνειρο, όχι αυτό του μετανάστη του ’50,’60 ή ’70, αλλά αυτό των επιστημόνων της NASA, της Wall St, των ουρανοξυστών του Financial District, κτλ. Το χειρότερο όμως είναι ότι οι ίδιοι μεγάλωσαν σε μια παρακμάζουσα εποχή, κυρίως μετά την κατάργηση του πολυτονικού και τον συνεχή κατακερματισμό της δημοτικής και της παιδείας γενικότερα ,όχι μόνο της γλώσσας. Χαρακτηριστικά της εποχής αυτής είναι φαινόμενα, όπως: χαλάρωση των ηθών, μαζοποίηση μέσα από τα ΜΜΕ και τις νέες τεχνολογίες, επικράτηση αγγλικών λέξεων ως αποτέλεσμα αυτής της κοινωνικής επιρροής των μέσων και των τεχνολογιών με συνέπεια την αλλοίωση της γλώσσας και την καλλιέργεια ξένων προτύπων και τρόπου ζωής και απαξίωση ή διαστρέβλωση της παράδοσης μπολιάζοντας την με ετερόκλητα στοιχεία που συχνά φτάνουν στην έλλειψη αισθητικής, την κακογουστιά, το κιτς και τον κοινωνικό μιμητισμό.
Οι μετανάστες αυτοί που σήμερα έρχονται στην Αμερική, ως γονείς τείνουν να μεγαλώνουν πιο χαλαρά τα παιδιά τους. Πολλοί ταυτίζουν το κράτος με το έθνος και τον λαό. Έρχονται εδώ στην Αμερική με την πικρία ότι στην Ελλάδα αντιμετώπισαν αδικίες και προβλήματα τα οποία τα άφησαν πίσω τους. Φέρουν τραυματικές εμπειρίες που στην ξενιτιά εναλλάσσονται με μεικτά συναισθήματα έλλειψης της πατρίδας και νόστου, αλλά συνάμα πόνου και απωθημένων. Η διφορούμενη και αντιφατική αυτή εικόνα για το πώς νιώθουν για την Ελλάδα και πως την μεταφέρουν στους άλλους περνάει και στα παιδιά τους. Κάτι τέτοιο ισχύει σε έναν βαθμό και με τους παλαιότερους μετανάστες. Όμως έχει πλέον μια άλλη δυναμική. Οι μετανάστες νέας γενιάς έρχονται με άλλες παραστάσεις, άλλη παιδεία και αισθητική και συχνά αυτό κάνει πιο περίπλοκη τη σχέση τους με τον νόστο και την ταύτιση με τον υπόλοιπο ελληνικό λαό, όταν μάλιστα προέρχονται από μια Ελλάδα που διώχνει τα παιδιά της για να ενσωματώσει στον λαό της αλλοεθνή στοιχεία.
Ορισμένοι από αυτούς τους μετανάστες νέας γενιάς, επηρεασμένοι και εμφορούμενοι από τα ιδεολογήματα του εθνομηδενισμού και της αποδόμισης των παραδοσιακών αγροτικών αξιών για πιο πλουραλιστικό και εκσυγχρονισμένο υποτίθεται τρόπο ζωής και σκέψης υπομειδιούν ως γονείς όταν οι δάσκαλοι των ελληνικών σχολείων μιλούν για πατρίδα, εθνική συνείδηση, μαθήματα θρησκευτικών, ιστορίας και πατριδογνωσίας, παρελάσεις και σχολικές παραστάσεις εθνικών και θρησκευτικών επετείων. Ευτυχώς, δεν είναι όλοι έτσι. Κάποιοι ξυπνάν μέσα από τον νόστο και παρατηρώντας την αμερικανική και ομογενειακή πραγματικότητα.
Υπάρχουν όμως και «θρησκευτικές» διαφορές που μόνο θρησκευτικές δεν είναι με εκπροσώπους παραθρησκευτικών οργανώσεων και ιδεολογημάτων που διχάζουν το γένος, όπως αυτό των αρχαιόφιλων, αρχαιομανών, δωδεκαθεϊστών ή νεοπαγανιστών. Χωρίς ενιαίο δόγμα και άποψη, συχνά χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή από άσχετα επιστημονικά αντικείμενα, μιλάνε για «επανελλήνιση» λες και οι σημερινοί Έλληνες δεν υφίστανται, μιλούν για το πραγματικό ομόθρησκον αυτό στο οποίο αναφερόταν ο Ηρόδοτος, αυτό της αρχαίας Ελλάδας. Χωρίς όμως γνώση ιστορίας, χωρίς την αντίληψη της διαχρονικής ελληνικής παιδείας και πολιτισμού, χιλιάδες χρόνια πετιόνται συλλήβδην στα σκουπίδια ή κλειδώνονται στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, καθώς ελλείψει ουσιαστικής παιδείας και χρησιμοποιώντας λάθος εργαλεία ερμηνείας παρερμηνεύεται και διαστρεβλώνεται η ιστορία.
Στο επικίνδυνο αυτό παιχνίδι συμβάλει και το γεγονός ότι ο μέσος αμερικανός γνωρίζει μόνο για μια ένδοξη αρχαία Ελλάδα που στα αμερικανικά σχολικά βιβλία όμως δεν είναι και τόσο ένδοξη, όντας μια κοινωνική ερμηνεία και κοινωνική κατασκευή, μια δυτική πρόσληψη της κλασικής αρχαιότητας πλασάρεται ως αναμασημένη εύπεπτη πνευματική τροφή ακόμα και στον Έλληνα Ομογενή που την προσλαμβάνει ως αντιδάνειο και με αυτήν καθορίζει τον ίδιο του τον αυτοπροσδιορισμό και των παιδιών του! Σε συνδυασμό με τα προβλήματα και τα σκάνδαλα της Αρχιεπισκοπής, αλλά και άλλων Ελληνορθοδόξων Εκκλησιών, όπως διαφόρων συνόδων του Παλαιού Ημερολογίου και ανεξαρτήτων ελληνορθοδόξων εκκλησιών, έχουμε το φαινόμενο να ιδρύονται νεοπαγανιστικά σχολεία που όμως σπανίως δηλώνουν δημοσίως το αληθινό τους προφίλ. Στα αναλυτικά τους προγράμματα όμως δεσπόζει μια ευρωπαϊκής και αμερικανικής προελεύσεως ρομαντική και νεοκλασικιστική πρόσληψη του αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού με πλήρη απουσία της βυζαντινής ιστορίας και των θρησκευτικών ή διαφόρων θρησκευτικών εορτασμών στο πρόγραμμα των σχολικών παραστάσεων. Ήδη υπάρχουν δυο τέτοια σχολεία στη Νέα Υόρκη με πάνω από 200 μαθητές, όταν ήδη έχουν κλείσει έξι σχολεία της Αρχιεπισκοπής μόνο στην Πόλη της Νέας Υόρκης!
4. Με ποίους τρόπους επιτυγχάνεται;
Πλέον δεν έχει πια τόσο σημασία η επαφή με την Ελλάδα για την διατήρηση της ελληνικής παιδείας όταν εκεί τείνει να χαθεί με ακόμη πιο γοργούς ρυθμούς και συγκεκριμένη στρατηγική πολιτική. Την διαφορά θα την κάνουν οι μονάδες, άνθρωποι με όραμα, στόχους και συνείδηση που την τελευταία στιγμή θα επέμβουν και θα συστήσουν ομάδες εργασίας και προγράμματα διατήρησης της παιδείας δουλεύοντας ανεξάρτητα και απαγκιστρωμένοι από κλίκες, ομάδες πίεσης και ειδικών ενδιαφερόντων ή και την ίδια την Αρχιεπισκοπή και τους τοπικούς συλλόγους με την γνωστή επαρχιώτικη, αναχρονιστική και τοπικιστική τους νοοτροπία. Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τους Διδασκάλους του Γένους. Ξεκίνησαν μεμονωμένα από την Ομογένεια των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών και της Ευρώπης και με το γραπτό τους έργο και την διδασκαλία τους προετοίμασαν την επανάσταση των Ελλήνων του ’21. Πάντα μετά από μια ύφεση υπάρχει και ανάκαμψη.
5. Εσείς ως δάσκαλος πως πιστεύετε ότι συμβάλετε στην ευόδωση αυτού του σκοπού;
Για μένα είναι άρρηκτα συνδεμένη η γλώσσα με τον πολιτισμό. Για αυτό έκανα μάθημα όχι μόνο γλώσσας, αλλά και ιστορίας, γεωγραφίας και θρησκευτικών και με στοιχεία πατριδογνωσίας και λαογραφίας στα εορταστικά προγράμματα και την προετοιμασία για τις σχολικές εορτές. Προσπαθούσα η διδασκαλία μου να είναι εμπνευσμένη και να στηρίζεται στην καλλιέργεια της πολυδιάστατης νοημοσύνης σύμφωνα με το μοντέλο του Gardener, δηλ. μέσα από το παιχνίδι, τα πολυμέσα και ποικίλες δραστηριότητες να προωθούνται και να αναπτύσσονται όλες αυτές οι παραφυάδες νοημοσύνης (γλωσσική, λογικομαθηματική, εικαστική, μουσική, κιναισθητική, διαπροσωπική, αυτογνωσιακή/ενδοπροσωπική, κτλ.), μέσα από τα εικαστικά δρώμενα, το κουκλοθέατρο, το θέατρο σκιών, τα θεατρικά σκετς, την απαγγελία ποιημάτων, κτλ. Όπως και η συναισθηματική νοημοσύνη και να καλλιεργείται η κριτική σκέψη και όχι η αποστήθιση. Χρησιμοποιούσα και τις δυο γλώσσες, με κυρίαρχη την ελληνική και ελληνικό εκπαιδευτικό υλικό πάντα όχι μόνο στη γλώσσα, αλλά και στα μαθήματα της θρησκείας και του πολιτισμού. Είχα όμως και επίγνωση ότι πρέπει ο δάσκαλος να ξέρει και τις δυο γλώσσες καλά και πως θα μεταφράσει και θα αποδώσει σημασιολογικά και πραγματολογικά τα νοήματα από τη μία στην άλλη γλώσσα. Και φυσικά πρέπει να γνωρίζει τον πολιτισμό, την ιστορία, την κοινωνία και το εκπαιδευτικό σύστημα της Αμερικής για να ξέρει σε ποιο περιβάλλον μεγάλωσε ο μαθητής του και τι συμβαίνει με τα δημόσια σχολεία από όπου έρχεται ο μαθητής κουρασμένος στο απογευματινό ελληνικό σχολείο και συχνά πιεσμένος ξεσπά εκεί.
Χρειάζεται μια ισορροπία και μια ποικιλομορφία ως προς τις μεθόδους και την προσέγγιση διδασκαλίας. Ούτε αποκλειστικά δασκαλοκεντρική ξαναζωντανεύοντας άλλες εποχές που πέρασαν ανεπιστρεπτεί, ούτε αποκλειστικά μαθητοκεντρική, κάνοντας εφιαλτική πραγματικότητα το μοντέλο Kilpatrick και διαφόρων άλλων μετανεοτεριστών (μεταμοντερνιστών) που η δήθεν ελευθερία των μαθητών έχει γίνει ελευθεριότητα και ασυδοσία και ο δάσκαλος έχει πλέον υπαλληλοποιηθεί. Καλή είναι και η ομαδοσυνεργατική μέθοδος (collaborative learning), (όπου τα παιδιά κάνουν διάφορες σχολικές δραστηριότητες οργανωμένα σε ομάδες με διάφορους ρόλους το καθένα και καθισμένα σε τραπέζια αντί για θρανία), αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιείται συνέχεια. Στο αμερικανικό σχολείο, αλλά και γενικότερα στην διεθνή επιστημονική κοινότητα των εκπαιδευτικών, η ομαδοσυνεργατική μέθοδος έχει επιβληθεί σε τέτοιο σημείο που να θεωρείται αφάνταστο το ναμην διδάξει κανείς έστω μια μέρα χωρίς αυτό το μοντέλο! Αποτέλεσμα αυτής της κατάχρησης παιδαγωγικής μεθόδου είναι συχνά να μετατρέπεται το μάθημα σε..."ώρα του παιδιού" και για να χάνεται πολύτιμος εκπαιδευτικός χρόνος.
Εγώ, αντιθέτως, προσπαθούσα πάντοτε να χρησιμοποιώ όσες περισσότερες μεθόδους μπορούσα, ανάλογα με το είδος του μαθήματος, την τάξη, την ηλικία και το γλωσσικό και γνωστικό επίπεδο των μαθητών μου. Δεν καταπίεζα το παιδί γλωσσικά, αλλά με την αφήγηση και οξύνοντας την περιέργεια του το μετέφερα χωρίς να το καταλάβει, μέσα από το παιχνίδι και την βιωματική μάθηση, στον κόσμο της ελληνικής γλώσσας και παιδείας. Χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι το παιδί δεν θα αποστηθίσει κάποιες χρονολογίες ή κάποια γεγονότα και ονόματα στην ιστορία και τα θρησκευτικά ή την ορθογραφία των λέξεων.
Εγώ, αντιθέτως, προσπαθούσα πάντοτε να χρησιμοποιώ όσες περισσότερες μεθόδους μπορούσα, ανάλογα με το είδος του μαθήματος, την τάξη, την ηλικία και το γλωσσικό και γνωστικό επίπεδο των μαθητών μου. Δεν καταπίεζα το παιδί γλωσσικά, αλλά με την αφήγηση και οξύνοντας την περιέργεια του το μετέφερα χωρίς να το καταλάβει, μέσα από το παιχνίδι και την βιωματική μάθηση, στον κόσμο της ελληνικής γλώσσας και παιδείας. Χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι το παιδί δεν θα αποστηθίσει κάποιες χρονολογίες ή κάποια γεγονότα και ονόματα στην ιστορία και τα θρησκευτικά ή την ορθογραφία των λέξεων.
Δυστυχώς, είναι μείζον και τραγικό πρόβλημα ότι η υπερπροστατευτικότητα του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος προς τους μαθητές έχει ως αποτέλεσμα χαλαρά ήθη και προσεγγίσεις στην διαχείριση της τάξης και της πειθαρχίας και κατάργηση της απομνημόνευσης ακόμα κι όταν είναι αδύνατη η αποφυγή της (π.χ. ορθογραφία, χρονολογίες, κτλ.), αλλά το χειρότερο είναι ότι δεν διδάσκονται στα γλωσσικά μαθήματα αγγλικών και ξένων γλωσσών οι απαραίτητοι γλωσσολογικοί όροι (π.χ. ρήμα, ουσιαστικό, επίθετο, όνομα, πτώσεις, έγκληση, συζυγία, φωνή, χρόνος, κτλ.). Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην μάθηση της ελληνικής γλώσσας είναι η διδασκαλίας των πτώσεων των ουσιαστικών και των επιθέτων, αφού δεν υπάρχουν πτώσεις στην αγγλική γλώσσα. Οπότε, ας φανταστούμε πόσο πιο δύσκολη γίνεται η διδασκαλία όταν εμπλέκονται και υπερπροστατευτικές τάσεις που κυριαρχούν στο αμερικανικό σχολείο και έχουν πλέον παγκοσμιοποιηθεί και επκταθεί παντού σε όλο τον κόσμο. Να μην γράψει κάτω λέει το παιδί πολλές φορές μια λέξη γιατί πιάνεται το χέρι του και αυτό είναι λέει σωματική βία (corporate punishment)! Κι άλλες τέτοιες γελοιότητες! Θυμάμαι, είχα μια δικηγόρο μαθήτρια μου, ξένη που είχε παντρευτεί Έλληνα και τις έκανα φροντιστήριο στα ελληνικά και δεν ήξερε να ξεχωρίσει το ρήμα από το ουσιαστικό ούτε καν στα αγγλικά που ήταν και η γλώσσα της. Σε αυτό φυσικά φταίει το αμερικάνικο σχολείο και τα χάλια του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος που στην Ομογένεια δυστυχώς δεν τα βλέπουν! Εκθειάζουν το αμερικανικό σχολείο, δαιμονοποιούν το ελληνικό και δεν εμπιστεύονται το ημερήσιο ελληνικό που έχει και ελληνικό και αμερικανικό πρόγραμμα, νομίζοντας ότι θα φέρει το παιδί πίσω και δεν θα μπει μετά σε καλό πανεπιστήμιο, πράγμα που δεν ισχύει, τουλάχιστον με όλα τα ημερήσια. Αν το παιδί έχει ζήλο, θέληση και ικανότητα και ελληνικά θα μάθει και θα μπει στο πανεπιστήμιο.
Όσα παραδείγματα να δοθούν και όσο βιωματικός, πρακτικός και ευχάριστος να είναι ο τρόπος μάθησης με εύστοχη εφόρμηση και κίνητρα μάθησης, χωρίς τις βασικές δομές και τους γλωσσολογικούς όρους δεν μπορεί το παιδί να μάθει καμία γλώσσα! Και τα αγγλικά που μαθαίνει τα ως πρώτη γλώσσα στο αμερικάνικο σχολείο, τα μαθαίνει μηχανικά λόγω του περιβάλλοντος και της συστηματικής και έντονης έκθεσης του σε αυτό, χωρίς όμως να κατανοεί το πως λειτουργεί η γλώσσα. Αυτή η άγνοια που προέρχεται από το αμερικάνικο σχολείο έχει επιπτώσεις και στο ελληνικό. Τα πολιτιστικά μαθήματα θα πρέπει να γίνονται με λεξιλόγιο και στοιχεία γραμματικής και συντακτικού,για να ενισχυθεί και επί πλέον το καθεαυτό μάθημα της γλώσσας.
Ο συνδυασμός πολλών βιβλίων, αλλά και των μεθόδων του κινήματος “Beyond books” μαζί με επισκέψεις σε μουσεία, με προβολή βίντεο και με προσωπικές διηγήσεις (storytelling and history as a mystery) οξύνει την φαντασία του παιδιού και έτσι μεγαλώνει ο νόστος και η περιέργεια για το πώς έζησαν οι πρόγονοι του, αλλά και πως ζει ο κόσμος σήμερα στην Ελλάδα. Οι μαθητές μάθαιναν για μέρη που θα ήθελαν να επισκεφτούν στις καλοκαιρινές διακοπές τους. Έκαναν εργασίες για το χωριό τους, έκαναν έρευνα ρωτώντας τους γονείς τους και τους παππούδες τους και έρχονταν σε επαφή με την οργανωμένη Ομογένεια και με την Εκκλησία.
6. Ποια η ανταπόκριση των μαθητών που πλέον αναφερόμαστε σε παιδιά 2ης, 3ης και 4ης γενεάς;
Οι μαθητές συχνά κουρασμένοι από τον βαθμοθηρικό χαρακτήρα και τις απαιτήσεις των δημόσιων αμερικανικών σχολείων έρχονται κουρασμένοι στο ελληνικό απογευματινό σχολείο και ενδιαφέρονται ακόμα λιγότερο όσο αυξάνονται και οι απαιτήσεις των standardized state tests. Η γλώσσα πλέον χάνεται κι από την πρώτη ακόμη γενιά ελληνοαμερικανών και φυσικά δεν αναφερόμαστε στους μετανάστες που πολλοί τους θεωρούν ως πρώτη γενιά αμερικανών, καθώς μετά από μια ηλικία (συνήθως 8-9 ετών) δεν μπορεί να γίνει η γλώσσα της χώρας υποδοχής πρώτη γλώσσα ενώ πολιτισμικά σύμφωνα και με την ανθρωπολόγο Margaret Meade δεν μπορεί κανείς μετανάστης μετά από μια ηλικία να αφομοιωθεί ολοκληρωτικά.
7. Κατά πόσο πιστεύετε πως επιτυγχάνεται αυτό μέσα από τη διδασκαλία των διαφόρων συγγραμμάτων;
Δεν θα πρέπει να διδάσκεται ένα και μόνο βιβλίο όπως προείπα. Δυστυχώς, από το Γραφείο Ελληνικής Παιδείας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής επιβάλλεται κάτι τέτοιο, πράγμα αντιδεοντολογικό και καταστρεπτικό για την παιδεία. Ο διευθυντής του γραφείου αυτού, όντας φυσικός, ούτε καν φιλόλογος (!) προωθεί μια σειρά κακογραμμένων βιβλίων γεμάτων λάθη και κοτσάνες και με σοβαρά προβλήματα παιδαγωγικού και ψυχολογικού χαρακτήρα προωθεί διά ροπάλου τα ρυπαρογραφήματα του ωσάν εμποράκος που διαλαλεί την πραμάτεια του με αλλεπάλληλες και συνεχείς δήθεν επισκέψεις-επιθρωρήσεις,αλλά στην ουσία εισβολές σε ελληνικά σχολεία που τα καθιστά τσιφλίκι του για την επιβολή των βιβλίων του που είναι ιδιαίτερα τραυματικές για όλους και κυρίως για τους μικρούς μαθητές και τους δασκάλους. Μάλιστα, στο παρελθόν είχε επιβάλλει ως διευθύντρια την γυναίκα του που δεν είναι δασκάλα και από τα γραπτά της φαίνεται ότι είναι μάλλον χαμηλού μορφωτικού επιπέδου.
Διευθυντές σχολείων και δάσκαλοι έχουν χάσει τη δουλειά τους εξαιτίας του Διευθυντή Ελληννικής Παιδείας της Αρχιεπισκοπής και με την ανοχή και δουλικότητα των συνήθως συμεφροντολόγων και αγραμμάτων προέδρων της κοινότητας των σχολείων στα οποία επέβαλε την κατάχρηση εξουσίας τους. Κάθε χρόνο στην αρχή της σχολικής χρονιάς, αποστέλεται από το Γραφείο Ελληνικής Παιδείας της Αρχιεπισκοπής μια λίστα σε κάθε σχολείο, όπου οκάθε διευθυντής θα πρέπει να την δώσει στους δασκάλους του για να συμπληρώσουν τα στοιχεία τους και εν συνεχεία αποστέλεται πίσω στο Γραφείο Ελληνικής Παιδείας της Αρχιεπισκοπής. Με αυτόν τον τρόπο, ο συγκεκριμένος διευθυντής του Γραφείου Ελληνικής Παιδείας της Αρχιεπισκοπής φακελώνει τους δασκάλους των ελληνικών σχολείων και όσοι δεν είναι της αρεσκείας του, δηλαδή όσοι κριτικάρουν δυσμενώς ή δεν διδάσκουν τα βιβλία του, μπαίνουν στην μαύρη λίστα του. Μιλάμε για λίστα του Σίντλερ! Εννοείται βεβαίως ότι πάντα κάτι θα συμβεί, κάποια τηλεφωνήματα θα γίνουν και οι άνθρωποι αυτοί θα βρεθούν άνεργοι χωρίς συνήθως να γνωρίζουν το γιατί. Η στρατηγική αυτή πωλήσεων του έχει φτάσει μέχρι και την Κύπρο με τα γνωστά κακόφημα του «σεμινάρια». Κι όλα αυτά με την ανοχή της Αρχιεπισκοπής…
Σχολικά βιβλια θα πρέπει να γράφονται από διεπιστημονικές ομάδες ειδικών και κατηρτισμένων γλωσσολόγων, παιδαγωγών, παιδοψυχολόγων, εκπαιδευτικών ψυχολόγων, ιστορικών, θεολόγων, λαογράφων και άλλων ειδικοτήτων. Κανείς τυχάρπαστος που απλώς διαθέτει μέσον δεν έχει το δικαίωμα να χειραγωγεί και να εμπαίζει την ελληνική παιδεία, τα παιδιά, τους γονείς, τους διευθυντές σχολείων, τις κοινότητες και τους δασκάλους για να προωθήσει τα ματαιόδοξα και μικροπρεπή συμφέροντα του...
Θα πρέπει να διδάσκονται πολλά βιβλία της γλώσσας, αλλά και των πολιτισμικών μαθημάτων, βοηθητικά βιβλία γραμματικής και συντακτικού σε μια εποχή που η θεωρία Τσόμσκι των δενδρογραμμάτων σύνταξης έχει κυριαρχήσει ακόμα και στην διδασκαλία των ελληνικών που το συντακτικό είναι πολύπλοκο και έχει δική του ορολογία και ιδιαίτερα φαινόμενα που δεν μπορούν να απλοποιηθούν με τέτοιον τρόπο. Πιστεύω ότι θα πρέπει να εμπλουτιστεί το εκπαιδευτικό υλικό και να είναι δίγλωσσο με σωστή μεταφορά των νοημάτων από την μια γλώσσα στην άλλη διότι έτσι μεταφέρονται και πολιτισμικά στοιχεία που η κακή τους απόδοση μπορεί να τα διαστρεβλώσει (π.χ. jacket=ζακέτα. Λάθος! Είναι μπουφάν. Halloween=απόκριες. Λάθος! Πρέπει να εξηγηθούν οι πολιτισμικές, ιστορικές και ημερολογιακές διαφορές των δύο αυτών εθίμων).
8. Ποίος πιστεύετε είναι ο ρόλος των εθνικών εορτασμών, παρελάσεων κτλ. στη διαμόρφωση αυτής της πολιτισμικής ταυτότητας;
Μέσα από τις παρελάσεις και τις σχολικές παραστάσεις καλλιεργείται το πνεύμα της κοινότητας και τέρπονται τα ορμέμφυτα της ανάγκης του ανήκειν και του συναγελασμού στην πυραμίδα αναγκών του Abraham Maslow, καλλιεργείται η εθνική συνείδηση, συγκινείται και δένεται συναισθηματικά και ηθικά το παιδί με τους προγόνους, την πατρίδα και την οικογένεια του, αλλά και την εκκλησία. Αποκτά το παιδί σεβασμό, πειθαρχία και διάκριση των αξιών και των απαξιών, τιθασεύεται και μπαίνει στα μέτρα και τα πλαίσια της υγειούς ανάπτυξης που στους εφήβους η ανάγκη της αμφισβήτησης και της αντίστασης προς τις αρχές και τις αυθεντίες αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα και ίδιον της ηλικίας τους.
9. Σε τι συμβάλλει περισσότερο το ελληνικό σχολείο εν συγκρίσει με την ελληνορθόδοξη εκκλησία, για αυτές τις νέες γενεές, ως προς την διαμόρφωση αυτής της πολιτισμικής ταυτότητας;
Ο ρόλος της εκκλησίας είναι ποιμαντικός και ιεραποστολικός, αλλά και διδακτικός ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι. Όμως, δεν μπορεί παρά η έμφαση του ρόλου αυτού να είναι θρησκευτική και εκκλησιαστική. Το ελληνικό σχολείο επιτελεί διαφορετικό ρόλο από αυτόν της εκκλησίας. Το σχολείο δίνει τα φώτα της γλώσσας και της διαχρονικής ελληνικής ιστορίας (από την προϊστορία έως σήμερα) και της ελληνορθοδόξου κληρονομιάς, δένει το παιδί με την ελληνική παροικία και διδάσκει ήθος με την ευρύτερη έννοια, όχι μόνο την θρησκευτική.
Ως ψάλτης και αναγνώστης στην εκκλησία, συχνά βλέπω πως πολλά παιδιά μαθαίνουν να κοινωνικοποιούνται από νωρίς μέσα στην εκκλησία συνεπαρμένα είτε από την μυστηριώδη μελωδική προφορά των νέων, αλλά και των βιβλικών ελληνικών, δηλ. της ελληνιστικής κοινής που ίσως δεν κατανοούν, αλλά έχει ένα μυστήριο και μια μεγαλοπρέπεια, όπως και η βυζαντινή μουσική και οι αγιογραφίες. Ιεροπρέπεια, κατάνυξη και ασκητική προσέγγιση μέσα από την λιτή και απέριττη αισθητική της καλλιέπειας και του μέτρου, του ουδού, δηλ. του αρχαιοελληνικού μέτρου με μια πνευματική όμως προσέγγιση πέραν από τη φυσιοκρατική λογική των κλασικών ιδεωδών. Η εκκλησία είναι ο μόνος χώρος πλέον όπου τα αρχαία ελληνικά είναι σε ζωντανή χρήση, αποτελούν ζώσα γλώσσα και ο μόνος χώρος που η βυζαντινή παράδοση συνεχίζεται και μεταλλαμπαδεύεται. Το παιδί έτσι καταλαβαίνει ότι παρά τις διακρίσεις σε αρχαιοελληνικές διαλέκτους και νεοελληνική διάλεκτο, τα ελληνικά είναι μία γλώσσα, διαχρονική στην ολότητα της και ζώσα, παρά τις περιπέτειες της, όπως και ο Ελληνισμός είναι ένας και ενιαίος, παρά τα όποια προβλήματα και τις περιπέτειες του. Όλα αυτά συχνά κάνουν τα παιδιά και έρχονται στο βυζαντινό αναλόγιο, στο ψαλτήρι, πάνε ιεροπαίδες/παπαδάκια στο ιερό και συχνά θέλουν να μάθουν ελληνικά, που συνήθως είναι και το μεγαλύτερο τους εμπόδιο. Γι’ αυτό και πολλοί ελληνοαμερικανοί ιεράρχες που δεν ξέρουν καλά ελληνικά και ξένοι ορθόδοξοι ιεράρχες που δεν ξέρουν καθόλου ελληνικά το κουσούρι τους στο θέμα της γλώσσας, αλλά συνεπώς και κατανόησης του ελληνικού πολιτισμού, αφού η γλώσσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πολιτισμό, το εκλογίκευσαν κάνοντας το ιδεολογία με το να προωθούν μια αγγλόφωνη αμερικανικού τύπου Ορθοδοξία αφελληνισμένη και αλλοπρόσαλλη.
Ως ψάλτης και αναγνώστης στην εκκλησία, συχνά βλέπω πως πολλά παιδιά μαθαίνουν να κοινωνικοποιούνται από νωρίς μέσα στην εκκλησία συνεπαρμένα είτε από την μυστηριώδη μελωδική προφορά των νέων, αλλά και των βιβλικών ελληνικών, δηλ. της ελληνιστικής κοινής που ίσως δεν κατανοούν, αλλά έχει ένα μυστήριο και μια μεγαλοπρέπεια, όπως και η βυζαντινή μουσική και οι αγιογραφίες. Ιεροπρέπεια, κατάνυξη και ασκητική προσέγγιση μέσα από την λιτή και απέριττη αισθητική της καλλιέπειας και του μέτρου, του ουδού, δηλ. του αρχαιοελληνικού μέτρου με μια πνευματική όμως προσέγγιση πέραν από τη φυσιοκρατική λογική των κλασικών ιδεωδών. Η εκκλησία είναι ο μόνος χώρος πλέον όπου τα αρχαία ελληνικά είναι σε ζωντανή χρήση, αποτελούν ζώσα γλώσσα και ο μόνος χώρος που η βυζαντινή παράδοση συνεχίζεται και μεταλλαμπαδεύεται. Το παιδί έτσι καταλαβαίνει ότι παρά τις διακρίσεις σε αρχαιοελληνικές διαλέκτους και νεοελληνική διάλεκτο, τα ελληνικά είναι μία γλώσσα, διαχρονική στην ολότητα της και ζώσα, παρά τις περιπέτειες της, όπως και ο Ελληνισμός είναι ένας και ενιαίος, παρά τα όποια προβλήματα και τις περιπέτειες του. Όλα αυτά συχνά κάνουν τα παιδιά και έρχονται στο βυζαντινό αναλόγιο, στο ψαλτήρι, πάνε ιεροπαίδες/παπαδάκια στο ιερό και συχνά θέλουν να μάθουν ελληνικά, που συνήθως είναι και το μεγαλύτερο τους εμπόδιο. Γι’ αυτό και πολλοί ελληνοαμερικανοί ιεράρχες που δεν ξέρουν καλά ελληνικά και ξένοι ορθόδοξοι ιεράρχες που δεν ξέρουν καθόλου ελληνικά το κουσούρι τους στο θέμα της γλώσσας, αλλά συνεπώς και κατανόησης του ελληνικού πολιτισμού, αφού η γλώσσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πολιτισμό, το εκλογίκευσαν κάνοντας το ιδεολογία με το να προωθούν μια αγγλόφωνη αμερικανικού τύπου Ορθοδοξία αφελληνισμένη και αλλοπρόσαλλη.
Δουλειά του σχολείου είναι το παιδί να μην βλέπει την γλώσσα ως εμπόδιο, αλλά ως έναν θησαυρό διανοητικό και πνευματικό που για να τον κατακτήσει κανείς θέλει κόπο και μόχθο. Αυτό το μήνυμα πρέπει να περάσει ο δάσκαλος στον μαθητή. Αλλά θα πρέπει να έχει και την στήριξη, τις ανάλογες αγαστές σχέσεις με τον διευθυντή, την σχολική επιτροπή, το εκκλησιαστικό συμβούλιο και το ιερατείο.
10. Τι υπολείπεται;
Υπολείπεται ο ρόλος των γονιών και της οικογένειας. Η γιαγιά μου η παπαδιά έλεγε «η μάνα γνέθει το παιδί», εννοώντας όπως ο αργαλιός το εργόχειρο. Και οι δυο γονείς, αλλά ειδικά ο παππούς και η γιαγιά πάντα αναλάμβαναν τέτοιους ρόλους. Σήμερα όμως, με τα ποικίλα κοινωνικά προβλήματα και τις ανακατατάξεις στα μοντέλα διαπαιδαγώγησης και στον τρόπο ζωής και σύστασης οικογένειας, έχουμε μονογονεϊκές οικογένειες, όπου συχνά μετά το διαζύγιο ο γονιός που μεγαλώνει το παιδί δεν είναι Έλληνας. Όλα αυτά πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν από τον δάσκαλο και το σχολείο. Έχουν χαλαρώσει αρκετά οι γονείς ως προς την επιμονή και στοχοπροσήλωση τους στο ελληνικό σχολείο. Με τις αυξανόμενες απαιτήσεις της ζωής, δίνουν έμφαση σε βιοποριστικούς στόχους βάζοντας το ελληνικό σχολείο σε δεύτερη μοίρα. Θυμάμαι παλιά το παιδί όταν αργούσε στο σχολείο έβρισκε τις γνωστές κλασικές προφάσεις. Τώρα πλέον ακόμα και οι γονείς βρίσκουν προφάσεις, αφού οι ίδιοι αργούν να φέρουν ή δεν φέρνουν και καθόλου τα παιδιά τους στο σχολείο. Χαρακτηριστικά, θυμάμαι μια μητέρα που μου είχε πει ότι άργησε τόσο πολύ να φέρει το παιδί της, λίγο πριν το τέλος του μαθήματος, γιατί πήγαν να ψωνίσουν στο…Macy’s!!!
11. Πως αναμένετε να εξελιχθεί αυτή η διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας στο μέλλον; Θα υφίστανται τα ελληνικά σχολεία ή νομίζεται θα αλλάξει μορφή αυτός ο θεσμός;
Με τον ρυθμό που πάει το ελληνικό σχολείο της παροικίας μας, τείνουν να κλείσουν και άλλα σχολεία, κυρίως ημερήσια. Μια ασφαλιστική δικλείδα για να συνεχίσει το παιδί το ελληνικό σχολείο έστω και μέχρι την προεφηβική ηλικία είναι ο σημαντικότατος θεσμός των Regents, εξετάσεων του Αμερικανικού Υπουργείου Παιδείας (Department of Education) για όλα τα γνωστικά αντικείμενα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένου και των ξένων γλωσσών, όπως τα ελληνικά. Ενώ το τεστ αυτό δεν δίνεται πια για πολλές γλώσσες, τα Regents των ελληνικών παραμένουν χάρη στις φιλότιμες και άοκνες προσπάθειες του Γραφείου Παιδείας της Αμέσου Αρχιεπισκοπικής Περιφέρειας (New York City) της Αρχιεπισκοπής που είναι στην ουσία το μόνο πραγματικό, σοβαρό και αποτελεσματικό γραφείο παιδείας της Αρχιεπισκοπής. Αν δεν ήταν αυτό το τεστ, θα είχε μειωθεί ακόμα περισσότερο ο αριθμός μαθητών στα ελληνικά σχολεία και θα είχαν κλείσει ακόμα περισσότερα.
Όμως το τεστ αυτό των Regents δίνεται σε μικρή ηλικία. Ίσως σε αυτό φταίνε και οι γονείς που όσο το παιδί μεγαλώνει τόσο δίνουν έμφαση στην πανεπιστημιακή και επαγγελματική του εξέλιξη στην αμερικανική κοινωνία, πράγμα λογικό και κατανοητό, αλλά δεν υπάρχει δικαιολογία για την παραμέληση της ελληνικής παιδείας των παιδιών τους. Αλλά κυρίως φταίει το αμερικανικό σχολείο που στο λύκειο "φορτώνει" τα παιδά με βαρύ εξεταστικό πρόγραμμα. Ειδικά μετά την Ογδόη Τάξη (ηλικίες 13-14 ετών) δεν συνεχίζει πλέον το παιδί το ελληνικό σχολείο, αφού έχουν κλείσει τόσα ελληνικά λύκεια, αλλά και κυρίως εφόσον η Ογδόη Τάξη προετοιμάζει για τα Regents, όπου περιλαμβάνουν και ελληνικά. Σπάνια συνεχίζουν τα παιδιά των Ομογενών τα ελληνικά κι αυτό γιατί συνεχίζουν την φοίτηση τους στα ελάχιστα εναπομείναντα λύκεια της Ομογένειας. Αν κάτι τέτοιο συμβαίνει στην Νέα Υόρκη, φαντάζεται κανείς τι συμβαίνει σε άλλες κοινοπολιτείες των Η.Π.Α. με λιγότερο ελληνισμό…
Πρώτα από όλα, από παιδαγωγικής και ψυχολογικής πλευράς, είναι απαράδεκτο το παιδί ξαφνικά από εκεί που το λεξιλόγιο του περιοριζόταν σε παιδικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος θεματολογία με ανάλογη εικονογράφηση να βρίσκεται ξαφνικά να κάνει ένα βλοσυρό βιβλίο προετοιμασίας για εξετάσεις που προφανώς και προκαλούν άγχος λόγω τους συναγωνισμού και της απαίτησης να περάσουν τις εξετάσεις προκειμένου να τους αναγνωριστεί η επάρκεια ελληνικής γλώσσας και να μην χρειαστεί να πάρουν άλλο γλωσσικό μάθημα στο αμερικανικό λύκειο (High School). Δηλαδή, τελείως χρησιμοθηρική αντίληψη! Πώς δύναται ένα παιδί 13-14 ετών, στην ουσία προέφηβος, ειδικά για τα αγόρια που αργούν να μπουν, αλλά και να ολοκληρώσουν την εφηβεία, να έχει ξαφνικά τις γνωστικές δεξιότητες να αναπτύξει αφηρημένη σκέψη σε τέτοιο βαθμό που να διαβάζει μια ελληνική εφημερίδα και να μπορεί να συγκρίνει, να αναλύει και να ερμηνεύει τα γεγονότα της ελληνικής επικαιρότητας! Σύμφωνα με το μοντέλο γνωστικής ανάπτυξης του Πιαζέ, αυτό είναι φύσει ανδύνατον! Εκεί που μάθαινε να συστήνεται στους άλλους με το όνομα του ξαφνικά μαθαίνει να καλεί ασθενοφόρο ή να συνεννοείται στην τράπεζα με τον ταμία ή στο νοσοκομείο με τους γιατρούς και τις νοσοκόμες ή με τον δικηγόρο στο δικαστήριο ή με τον συμβολαιογράφο για μια μεταβίβαση κληρονομιάς! Καταρχάς, δεν έχει την εμπειρία που αποκτάται μέσα από την κοινωνική και παρατηρησιακή μάθηση που έλεγε και ο Albert Bandura. Δεν έχει την ωριμότητα και τις παραστάσεις για κάτι τέτοιο. Πιο παιδί σε αυτήν την ηλικία έχει τύχει να ασχοληθεί με τέτοιες υποθέσεις; Κι αν ακόμα με τους γονείς του επισκέπτεται αυτές τις υπηρεσίες, δεν συμμετέχει, απλώς είναι συνοδεία των γονιών του. Άλλωστε γνωστικώς και αναπτυξιακώς, δεν δύναται να κάνει κάτι τέτοιο. Συνεπώς, είναι απαράδεκτο τα Regents να δίνονται από τους μαθητές τόσο νωρίς. Έπειτα, αν δίνονται πιο αργά, θα αναγκαστούν και οι γονείς να πάνε τα παιδιά τουε στο ελληνικό λύκειο που κοντεύει πλέον να καταργηθεί, καθώς ελάχιστα πλέον υπάρχουν στην αμερικανική Ομογένεια.
Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση τείνει να εκλείψει! Δεν έχουμε πια εφήβους στα ελληνικά σχολεία! Και το λέω αυτό μετά βεβαιότητος και επίγνωσης των λεγομένων μου ως εκπαιδευτικός της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επί 15 συναπτά έτη και πλέον ασχολούμενος με την εκπαιδευτική και επαγγελματική αποκατάσταση νέων και ενηλίκων και την φροντιστηριακή εκπαίδευση των ελληνικών, της ειδικής αγωγής και άλλων αντικειμένων σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Για πολλούς δασκάλους και παράγοντες, καθώς από παλαιότερα είθισται οι δημοδιδάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί να μονοπωλούν την ομογενειακή εκπαίδευση, αυτό βολεύει πολλούς ωφελιμιστικά και χρησιμοθηρικά. Όσο, άλλωστε, ανεβαίνει κανείς τις βαθμίδες εκπαίδευσης τόσο αυξάνονται και οι απαιτήσεις κατάρτισης και εξειδίκευσης του εκπαιδευτικού.
Οδεύουμε πλέον σε μια εποχή αφομοίωσης και παγκοσμιοποίησης της Ομογένειας. Ο δε κίνδυνος των Charter School που πολλοί Ομογενείς είδαν και συνεχίζουν να βλέπουν ως την απάντηση και το αντίδοτο στα προβλήματα της Ομογενειακής Παιδείας, ειδικά όσοι έχουν δυσαρεστηθεί με την Αρχιεπισκοπή και θέλουν ανεξάρτητα σχολεία, καραδοκεί και πολλοί δυστυχώς δεν τον βλέπουν! Τα Charter Schools έχουν όλα τα αρνητικά του δημόσιου σχολείου (απαγορεύονται τα θρησκευτικά, τα ελληνικά γίνονται ως γλωσσικό μάθημα με ελάχιστα συνοδευτικά ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία και πολλές απαιτήσεις από τους δασκάλους) και όλα τα αρνητικά των παροικιακών (parochial) σχολείων (χαμηλοί μισθοί, έλλειψη οικονομικής στήριξης και χαμηλός προϋπολογισμός). Επομένως, τα υψηλά ιδεώδη του πραγματικού ελληνικού ομογενειακού σχολείου για την σωστή καλλιέργεια της ελληνορθοδόξου ταυτότητας δεν μπορούν να μεταδοθούν στα Charter Schools. Δεν έχει ούτε ο μαθητής, αλλά και ο δάσκαλος τα κίνητρα και τους θεσμούς για κάτι τέτοιο.
Η λύση είναι, όπως προείπα, ο προσωπικός αγώνας κάποιων ατόμων που συγκροτώντας ισχυρές ομάδες να δημιουργηθούν «κρυφά σχολειά», πυλώνες και πυρήνες ανάπτυξης σύγχρονων σχολείων με νέες τεχνολογίες και μεθόδους διδασκαλίας για καλύτερη και αποτελεσματικότερη εκμάθηση της γλώσσας και του πολιτισμού, αλλά παράλληλα και με την αναλλοίωτη διατήρηση αξιών, παραδόσεων ηθών και εθίμων με σκοπό την σωστή διαπαιδαγώγηση και «διάπλαση των παίδων» για να θυμηθούμε και τον Ξενόπουλο και την καλλιέργεια ήθους και αυτό που λέμε faith formation and character formation, δηλαδή ανάπτυξη πίστεως και χαρακτήρος, δηλαδή διάπλαση προσωπικοτήτων με εθνική και θρησκευτική συνείδηση, λαμβάνοντας όμως υπόψη και την συνύπαρξη με το αμερικανικό στοιχείο και την ερήμην υπάρχουσα ελληνοαμερικανική ταυτότητα που ο δάσκαλος πρέπει να γνωρίζει και να σέβεται, όπως και να σέβεται την χώρα υποδοχής του και να γνωρίζει την ιστορία, τον πολιτισμό, την κοινωνία και το εκπαιδευτικό της σύστημα. Αλλιώς η πίεση και η απολυταρχία στην σχολική τάξη προκαλούν το αντίθετο αποτέλεσμα, αυτό της αποξένωσης του παιδιού όχι μόνο από το μάθημα και το ελληνικό σχολείο, αλλά και από την ελληνική κοινότητα και το ελληνικό και ελληνορθόδοξο στοιχείο! Χρειάζεται μια ισορροπία, τόσο στην φιλοσοφία του τι να διδάξει κανείς όπως και στη μεθοδολογία του πως να το διδάξει, όπως είπαμε και προηγουμένως. Τότε μόνο θα επικρατήσει μια παιδεία με δυνατότητες να ευδοκιμήσει, γιατί απλούστατα θα γίνει αποδεκτή από τους μαθητές, τους δασκάλους, τους γονείς και την κοινότητα.
